Verlof

In België hebben voltijdse werknemers over het algemeen recht op 4 weken jaarlijkse vakantie. Zij hebben ook recht op verlof in geval van ziekte of andere omstandigheden.

Voltijdse werknemers hebben in België doorgaans recht op 4 weken jaarlijkse vakantie. De berekening van het aantal vakantiedagen en van het vakantiegeld verschilt wel tussen arbeiders, bedienden, leerjongeren, kunstenaars en ambtenaren.

Gewone vakantie voor bedienden en leerling-bedienden

Voorwaarden

In het kader van de gewone vakantie voor bedienden hebt u recht op maximaal 4 weken gewone vakantie per jaar.

Om meer te weten te komen over de berekening van de vakantieduur, het bedrag dat u kan ontvangen (vakantiegeld) of de vakantieaanvraag, raadpleeg de website Gewone vakantie voor bedienden en leerlingen-bedienden op het portaal van de sociale zekerheid.

Aanvullende vakantie voor bedienden en leerling-bedienden

Werkt u dit jaar en hebt u vorig jaar niet gewerkt, dan hebt u geen recht op gewone vakantie. U hebt ook geen recht op de volledige gewone vakantie (4 weken) indien u uw arbeidsstelsel tijdens het jaar verhoogt. Dit wordt opgevangen door de aanvullende vakantie, waardoor u 'aanvullende' vakantiedagen kunt opnemen. Het betreft een recht, geen verplichting.

Voor meer informatie, bezoek de pagina Aanvullende vakantie bedienden en leerling-bedienden op het portaal van de sociale zekerheid.

Gewone vakantie voor arbeiders en leerling-arbeiders

Voorwaarden

Voor arbeiders en leerling-arbeiders gelden bijzondere voorwaarden voor de berekening van hun gewone vakantiedagen, de betaling en berekening van hun vakantiegeld enz. Meer informatie vindt u op de pagina Gewone vakantie voor arbeiders en leerling-arbeiders op het portaal van de sociale zekerheid.

Aanvullende vakantie voor arbeiders en leerling-arbeiders

Als u dit jaar werkt en u hebt vorig jaar niet gewerkt, dan hebt u geen recht op gewone vakantie. Ook als u uw arbeidsduur in de loop van het jaar verhoogde, hebt u geen recht op een volledige gewone vakantie (4 weken). Het systeem van aanvullende vakantie laat toe dergelijke situaties te verhelpen en biedt u de mogelijkheid om ‘aanvullend’ vakantie te nemen.

Opgelet: het gaat om een recht, niet om een verplichting.

Voor meer informatie, bezoek de pagina Aanvullende vakantie voor arbeiders en leerling-arbeiders op het portaal van de sociale zekerheid.

Gewone vakantie voor niet-zelfstandige kunstenaars

Voorwaarden

Voor niet-zelfstandige kunstenaars gelden bijzondere voorwaarden voor de berekening en betaling van hun vakantiegeld en de berekening van hun vakantieduur. Meer informatie vindt u op de pagina Gewone vakantie voor niet-zelfstandige kunstenaars op het portaal van de sociale zekerheid.

Aanvullende vakantie voor niet-zelfstandige kunstenaars

Indien u dit jaar werkt en u hebt vorig jaar niet gewerkt, dan hebt u geen recht op gewone vakantie. Ook als u uw arbeidsduur in de loop van het jaar verhoogde, hebt u geen recht op een volledige gewone vakantie (4 weken). Het systeem van aanvullende vakantie laat toe dergelijke situaties te verhelpen en biedt u de mogelijkheid om ‘aanvullend’ vakantie te nemen.

Opgelet: het gaat om een recht, niet om een verplichting.

Voor meer informatie bezoek de pagina Aanvullende vakantie voor niet-zelfstandige kunstenaars op het portaal van de sociale zekerheid.

Jeugdvakantie

Als u jonger bent dan 25 jaar en u hebt minstens één maand in loondienst gewerkt in het jaar dat u uw studies, leertijd of opleiding hebt beëindigd, dan hebt u recht op jeugdvakantie in het daaropvolgende jaar.

Meer informatie vindt u op de pagina Jeugdvakantie op het portaal van de sociale zekerheid, of het infoblad T11 jeugdvakantie van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).

Seniorvakantie

Als u ouder bent dan 50 jaar en u hervat het werk in loondienst in de privésector na een periode van volledige werkloosheid of invaliditeit, dan hebt u in de meeste gevallen geen recht op vier weken betaalde vakantie. Ter aanvulling van uw onvolledig recht op betaalde vakantie, ontvangt u van de RVA voor elke seniorvakantiedag een uitkering die gelijk is aan 65% van uw begrensd loon.

Om meer te weten, raadpleeg het infoblad T106 Seniorvakantie van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).

Alle informatie over de jaarlijkse vakantie in België, vindt u in de rubriek Jaarlijkse vakantie op het portaal van de sociale zekerheid.

Indien u door ziekte of een ongeval niet in staat bent om uw werk uit te voeren, dan wordt uw arbeidsovereenkomst geschorst, maar u behoudt uw inkomen (gewaarborgd loon of vervangingsinkomen). Zelfstandigen kunnen beroep doen op een vervangende ondernemer.

U bent werknemer

Indien u als werknemer door ziekte of een ongeval niet in staat bent om uw werk uit te voeren, dan wordt uw arbeidsovereenkomst geschorst. In een eerste periode blijft het loon ten laste van de werkgever: het betreft het gewaarborgd loon. Houdt de arbeidsongeschiktheid gedurende langere tijd aan, dan krijgt de werknemer een vervangingsinkomen dat wordt vergoed door de verplichte ziekteverzekering.

Wat moet u doen als u om gezondheidsredenen niet meer kunt werken?

Als u om gezondheidsredenen niet meer in staat is om te werken, moet u:

  • de werkgever onmiddellijk op de hoogte brengen
  • de werkgever binnen de voorziene termijn een medisch attest bezorgen
  • zich indien nodig onderwerpen aan het onderzoek van een controlearts

Gewaarborgd loon tijdens de eerste dagen arbeidsongeschiktheid

De eerste dagen arbeidsongeschiktheid worden door de werkgever betaald:

  • Voor bedienden is het loon gewaarborgd gedurende de eerste 30 dagen van de arbeidsongeschiktheid.
  • Voor arbeiders is het loon gewaarborgd gedurende de eerste 7 dagen. Daarna krijgen ze gedurende 7 dagen 85,88% van hun normale brutoloon. Van de 15e tot de 30e dag arbeidsongeschiktheid hebben arbeiders recht op een percentage van hun loon, dat door de werkgever wordt betaald bovenop de ziekteverzekering. De regeling voor arbeiders is zo ontworpen dat zij gedurende de eerste 30 dagen van arbeidsongeschiktheid hun normale nettoloon behouden.

Als de arbeidsongeschiktheid lang gaat duren, moet je het ziekenfonds daarvan op de hoogte brengen met een getuigschrift van arbeidsongeschiktheid dat is ingevuld door de behandelende arts. Bedienden moeten het ziekenfonds waarschuwen binnen 28 dagen en arbeiders binnen 14 dagen na het begin van de arbeidsongeschiktheid.

U bent zelfstandige 

Als u omwille van een ziekte uw professionele activiteit moet of wilt onderbreken, kunt u beroep doen op een vervangende ondernemer. Deze neemt de zaak tijdelijk over. Deze vervanging is mogelijk voor een periode van maximum 30 dagen per jaar, tenzij de afwezige zelfstandige tijdelijk arbeidsongeschikt of invalide is, met moederschapsrust is of zorgt voor een ernstig ziek kind of een terminaal ziek familielid. Dan wordt deze periode afgestemd op het ziekteverloop.

Meer informatie over de vervangende ondernemer kan u terugvinden op de pagina Register van vervangende ondernemers van het de FOD Economie.

In België bestaat thematisch verlof dat werknemers toelaat voor korte periodes afwezig te zijn of zelfs ervoor te kiezen hun werktijd te verminderen voor diverse redenen. Afhankelijk van hun situatie zijn er verschillende mogelijkheden.

Onlinedienst

Met de onlinedienst ‘Dossier Loopbaanonderbreking en tijdskrediet’ kunnen werkgevers een aanvraag indienen voor loopbaanonderbreking, tijdskrediet of een thematisch verlof (zoals het ouderschapsverlof, mantelzorg of palliatieve zorgen) voor een van hun werknemers.

Die dienst biedt het voordeel van een administratieve vereenvoudiging door het versturen van papieren documenten overbodig te maken. Bovendien is het mogelijk om een overzicht op het scherm te raadplegen, waarmee u de status van de ingevoerde aanvragen kunt volgen. U krijgt er ook toegang tot het beheer van de elektronische meldingen.
Voor toegang tot de dienst, ga naar de pagina Dossier Loopbaanonderbreking en tijdskrediet op de website van de Sociale Zekerheid. Klik daar op de knop ‘Een aanvraag indienen’.

Onderaan de verschillende soorten thematische verloven:

  • Ouderschapsverlof
  • Palliatief verlof
  • Verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid
  • Verlof voor mantelzorg

Ouderschapsverlof

In België heeft iedere werknemer in zowel de private als de publieke sector de mogelijkheid om ouderschapsverlof te nemen.

Ouderschapsverlof is een thematisch verlof. Het is een specifieke vorm van volledige of gedeeltelijke loopbaanonderbreking die de mogelijkheid aan werknemers biedt arbeidsprestaties tijdelijk te schorsen of te verminderen met het oog op de opvoeding van jonge kinderen.

De werknemer heeft de keuze om op een van de volgende manieren zijn ouderschapsverlof op te nemen:

  • Voltijds ouderschapsverlof: Elke werknemer (voltijds of deeltijds tewerkgesteld) kan gedurende een periode van vier maanden de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst volledig schorsen. De periode van vier maanden kan naar keuze van de werknemer in verschillende maanden worden opgesplitst.
  • Halftijds ouderschapsverlof: Elke voltijds tewerkgestelde werknemer kan gedurende een periode van acht maanden zijn arbeidsprestaties halftijds verderzetten. De periode van acht maanden kan naar keuze van de werknemer worden opgesplitst. Er moet echter rekening gehouden worden met een duur van twee maanden of een veelvoud hiervan bij elke aanvraag.
  • 1/5de ouderschapsverlof: Elke voltijds tewerkgestelde werknemer kan gedurende een periode van twintig maanden zijn arbeidsprestaties met één vijfde verminderen. Deze vermindering van de arbeidsprestaties kan naar keuze van de werknemer worden opgesplitst. Er moet echter rekening gehouden worden met een duur van vijf maanden bij elke aanvraag.
  • 1/10de ouderschapsverlof: Elke voltijds tewerkgestelde werknemer kan gedurende een periode van veertig maanden zijn arbeidsprestaties met één tiende verminderen, mits akkoord van de werkgever. Deze vermindering van de arbeidsprestaties kan worden opgesplitst. Er moet echter rekening worden gehouden met een duur van tien maanden of een veelvoud hiervan bij elke aanvraag.

Een overstap van de ene regeling naar een andere is mogelijk. Hierbij is het zo dat één maand schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst gelijk is aan twee maanden halftijdse verderzetting van de arbeidsprestaties, aan vijf maanden vermindering van de arbeidsprestaties met één vijfde en aan tien maanden vermindering van de arbeidsprestaties met één tiende.

Het recht op ouderschapsverlof geldt per kind dat aan de leeftijdsvoorwaarde beantwoordt, voor de twee ouders afzonderlijk, uiteraard voor zover de beide partners dit recht kunnen genieten.

Elke werknemer kan het ouderschapsverlof opnemen binnen een periode die begint te lopen vanaf de geboorte van zijn kind. De leeftijdsgrens wordt evenwel op 21 jaar vastgesteld wanneer het kind een lichamelijke of geestelijke ongeschiktheid of een aandoening heeft.

Een werknemer heeft maar recht op ouderschapsverlof wanneer hij in de periode van 15 maanden die voorafgaan aan die schriftelijke kennisgeving aan de werkgever, gedurende 12 maanden verbonden is geweest met een arbeidsovereenkomst met de werkgever die hem tewerkstelt.

Ook in geval van adoptie is er een recht op ouderschapsverlof.

Onderbrekingsuitkering

In principe maakt de werknemer tijdens het ouderschapsverlof aanspraak op een onderbrekingsuitkering vanwege de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).
Meer informatie over de uitkeringen bij ouderschapsverlof kunt u vinden op de pagina Ouderschapsverof van de RVA.

Palliatief verlof

Alle werknemers hebben het recht om de uitvoering van hun arbeidsprestaties volledig te schorsen of te verminderen met de bedoeling zich te wijden aan de palliatieve verzorging van een persoon die aan een ongeneeslijke ziekte lijdt. Deze persoon hoeft geen familielid te zijn.

Palliatieve verzorging is elke vorm van bijstand, dus zowel medische, sociale, administratieve als psychologische bijstand, en verzorging van personen die aan een ongeneeslijke ziekte in een terminale fase lijden.

Het palliatief verlof kan op een van de volgende manieren worden opgenomen:

  • Elke werknemer (voltijds of deeltijds) kan de arbeidsprestaties volledig schorsen gedurende een periode van maximum 1 maand per patiënt. Deze periode kan twee keer worden verlengd met 1 maand.
  • Elke voltijdse werknemer kan de arbeidsprestaties verminderen met 1/5 of ½ gedurende een periode van maximum 1 maand per patiënt.  Deze periode kan twee keer worden verlengd met 1 maand.
  • Elke deeltijdse werknemer van wie het normaal gemiddeld aantal arbeidsuren per week ten minste gelijk is aan drie vierden van het gemiddeld voltijds aantal arbeidsuren van een werknemer die voltijds is tewerkgesteld, kan de arbeidsprestaties verminderen tot de helft van een voltijdse betrekking tijdens een periode van maximum 1 maand per patiënt. Deze periode kan twee keer worden verlengd met 1 maand.

Het verlof gaat in op de eerste dag van de week volgend op de week waarin een attest van de behandelende geneesheer door de werknemer aan de werkgever werd overhandigd of, mits akkoord van de werkgever, op een vroeger tijdstip.

Onderbrekingsuitkering

Meer informatie over het recht op onderbrekingsuitkeringen tijdens palliatief verlof vindt u op de pagina Palliatief verlof van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA)

Verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid

Elke werknemer het recht om de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst volledig te schorsen of om zijn arbeidsprestaties te verminderen met de bedoeling een zwaar ziek gezins- of familielid bij te staan of te verzorgen.

Om een zwaar ziek gezins- of familielid bij te staan heeft de werknemer de keuze om op een van de volgende manieren verlof op te nemen:

  • Elke werknemer (voltijds of deeltijds) kan de arbeidsprestaties volledig schorsen gedurende een periode van maximum 12 maanden per patiënt. Deze onderbrekingen moeten telkens worden genomen met periodes van minimum 1 maand en maximum 3 maanden.
  • Elke voltijdse werknemer kan de arbeidsprestaties verminderen met 1/5 of 1/2 gedurende een periode van maximum 24 maanden per patiënt. Deze periodes van vermindering van arbeidsprestaties moeten eveneens telkens worden genomen met periodes van minimum 1 maand en maximum 3 maanden.
  • Elke deeltijdse werknemer van wie het normaal gemiddeld aantal arbeidsuren per week ten minste gelijk is aan drie vierden van het gemiddeld voltijds aantal arbeidsuren van een werknemer die voltijds is tewerkgesteld, kan de arbeidsprestaties verminderen tot de helft van een voltijdse betrekking tijdens een periode van maximum 24 maanden per patiënt. Deze periodes van vermindering van arbeidsprestaties moeten eveneens telkens worden genomen met periodes van minimum 1 maand en maximum 3 maanden.

Onderbrekingsuitkering

Meer informatie over het recht op onderbrekingsuitkeringen tijdens een verlof voor bijstand of verzorging van een zwaar ziek gezins- of familielid vindt u op de pagina Verlof voor medische bijstand  van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).

Verlof voor mantelzorg

Sinds 1 september 2020 is een nieuwe vorm van thematische loopbaanonderbreking tot stand gebracht voor werknemers die erkend zijn als mantelzorger van een zorgbehoevende persoon.

De werknemer die gebruik wenst te maken van dit nieuwe thematische verlof, moet voldoen aan een aantal wettelijke voorwaarden en moet in het bijzonder erkend worden als mantelverzorger. Om deze erkenning te bekomen moet de mantelzorger onder andere:

  • een vertrouwensrelatie of een nauwe, affectieve of geografische relatie hebben opgebouwd met de geholpen persoon
  • een bestendig en daadwerkelijk verblijf in België hebben
  • ingeschreven zijn in het bevolkings- of vreemdelingenregister

De bijstand en hulp mogen niet beroepshalve worden verleend en moeten kosteloos en in samenwerking met ten minste een professionele zorgverlener worden verstrekt.

De erkenning kan worden aangevraagd sinds 1 september 2020. De werknemer die over de betrokken erkenning beschikt, kan dit nieuwe thematische verlof aan zijn werkgever aanvragen en een uitkering van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) bekomen.

Een aanvraagformulier en een infoblad zijn beschikbaar op de pagina Verlof voor mantelzorg van de RVA.

Meer informatie over ouderschapsverlof en thematisch verlof vindt u in de rubriek Ouderschapsverlof op de website FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg en op de pagina Thematische verloven van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA).

FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg - Contactcentrum van de Arbeidsinspectie:

Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA):